قاصدک طرق نطنز

 به نام خدا
باسلام،
اسامي برخي ازبچه هاي حيوانات وواژه هاي معادل آن به زبان طرقي:
بچّه(به طورعام)=وَچَه

جوجه پرندگان(به صورت كلي)=تُوشْك

بچه بلدرچين=وَچَه كِركِرَه

بچه زنبور=وچه دُونْدَه

بچه كنجشگ=وچه مِرِنْجين

بچه روبا=وچه لُوو

بچه گربه=وچه مِلي

بچه كلاغ=وچه غُلا

بچه زاغ=وچه غاجَه

بچه گرگ=وچه وَرْگ

بچه شغال=كُتَرَه سه گرگ

بزغاله=هي وي

بره=وِِرَه

توله سگ=كُتُِرَهْ كُويَه

جوجه مرغ=تُوْشْگْ

به نام خدا
فهرست برخي از محله هاي بافت سنتي( وجديد )طرق وحتي المقدور ،معادل آن به زبان شيرين وباستاني طرقي :
بالا=(حَمَل بالا)
پايين=حمل جير
درحسينيه=بَر حسينيَه
قاضي=قادي
=چونباه
باغشوره=رَزَشورَه
سركپه=سركُپَه
باغستان عليا=باغاسون بالا
باغستان سفلي=باغاسون جير
=بُسُن پاگَه
آبكشه=اُوكِشه
آب چشمه=اُچِِيمَه
هاني=هُوني
درگاراژ=برگاراج
پاقلعه=پاقَلَه
=چلنَده
لنبي=لُمبي
=هنجوَه
لب جاده =لِو رَه
آقايان=آقايون
سلماني=سلموني

شيره پزخانه ها(كارگَه ها)

بچه=وچه(بدون تشديد)

گريس =(چرخمالي)

دس شما دردنِكُره كه بضِ كَلَمَهاي اُوزمون درقيدو بونيشته؛اينشالله كه بازجي بونيسيد.

زبان طرقي=اُزمون دَرقي (دهي)

داس=dovro
علف چين=das ghalah
سرند=kem
الك=garmavej
خرمنكوب( باقاطر)=choon
قاشق=kavchah
سبد=sevdah
بيل=bal
كفش=orsi
جوراب=govrah
روسري (نوعي)=charghad
قلاب=kely
طناب=roson
سوزن=darzeen
سوزن(بزرگ)=gondoj
جوال دوز=gondoje galah darzeen

 به نام خدا

می دانیم :در زبان کهن طرقی ودر محاورات مردم این دیار ،بعضی از نام هاي مردان وزنان (ومعمولا کوچکتر ها) در محاوره ویا به جهت تصغیر وخلاصه نمودن اسامی ،تغییر وتخفیف داده مي شود؛که برای نمونه در اینجا برخي از آنان را بیان ویاد آوری می کنیم:

الف -جنس مونث(ابتدا اسم اصلي ودر مقابل آن نام محاوره اي):

حشمت =اشمت

خديجه=خجه

شايسته=شاسه

ربابه =ربه

سارا=ساره

شوکت=شوکي

ماه سلطان=ماسلطون

محترم=ماحترم

معصومه=مصوم

نازنين بيگم=نازبگم



ب-اسامي جنس مذکر:

ابراهيم=ابرام

ابوالقاسم=ابول

اسماعيل=اسمال

بمانعلي=بوموني

جعفر=جهور

علي(بچه)=عليچي

علی اکبر=علیکبر

غلام=غلوم

محمد آقا=مندقا

مشهدي محمد=مشممد

محمدحسين=محسين

محمدعلی=مندلی

مصطفي=مصدوفا

منوچهر=منوچ

ميرزا=ميزا

وهاب= باهاب

هدايت=هدا


و

مارخ=ماه رخ
خانم اغا=خانم آغا-نام بعضی از خانمهای قدیم طرق
کلبلی=کلبعلی-کربلایی علی
هاجی=مردی که نامش هاجی است بدون ابنکه حج واجب رفته باشد.به چنین فردی در طرق هاجی مادری هم می گویند.
مشممد=مشهدی محم...

فعلَگي=كارگري ،كار سخت انجام دادن.اين كلمه از زبان عربي وارد زبان طرقي وفارسي شده است.

خال=عيب ونقص.

اگر چه اين واژه در معناي نقطه سياه يا لكه روي پوست هم استفاده مي شودومثلا يك دانه آن روي لب يا گونه برزيبايي چهره انسان مي افزايد. اما اگر تعداد وسطح آن زياد شد؛ديگر علامت زيبايي نيست وعيب وزشتي محسوب مي گردد.حتي اگر كسي عیب بر روي ديگري بگذارد مي گويند:"خالِش دي مَنه.يعني عيب وخال روي كسي نگذار.

سنجه=سنجد .در مفهوم منفي وتمسخربه انسانهاواشياي كوچك اطلاق مي شود.

پَچ پَچي=عقب عقبي.

چون هنگام كندن زمين به وسيله انسان و بيل، به ناچار كشاورزان زمين را كنده وبراي بيل زدن بعدي ،بطور مداوم عقب مي روند.اين كلمه درطرق رايج شده .يعني بارنج وزحمت وبيل زني وعقب رفتن بر روي زمين، فرد مورد نظر، نان اهل وعيالش را تامين مي كند.

چاردَسْ وپاد تِل اَحور بالاشو=چهار دست وپاهایت به طرف آخور بالا برود!-بميري! اين ناسزا معمولا هنگام عصباني شدن از حيوانات بطور عام، والاغ بطور خاص استفاده مي شود.وجه تسميه آن ،اين است كه معمولا پس از مرگ( طبیعی وبدون دخالت انسان) ،پشت حيوان روي زمين مي ماند وشكم ودست وپاي آن بطرف بالا وآخوري كه از آن تغذيه مي كرده است ،قرار مي گيرد.!

توسال=سفال-خوشه گندم وجو.

اُسارَه وَشت=دويدن و وزيدن و رسيدن ستاره-ظاهرا فصل پاييز

اسارَه فوضولِي=ستاره فضوله-ستاره اي كه با اولين تاريكي در آسمان نمايان مي شود وپرنور است.بطور مجازي گاهی به بچه هاوافراد فضول هم گفته مي شود.

تِه اِشدِه حوشه آر اَچينه=با تهش نيز خوشه جمع مي كند.

آدم خسيس وناقلا و خيلي زرنگي است.

زيرا هنگام درو گندم بعضي از خوشه ها از دسته جدا وبه زمين مي افتد ودر قديم از برخي شهر ها وروستاهاي اطراف طرقرود هنگام درو براي جمع آوري اين خوشه ها (بطور رايگان) به طرق مي آمدند وحتي گاهي از دسته هاي گندم نيز يواشكي كش مي رفتند...! اين افراد كه قاعدتا از مردم فقير وگدا بودند در عين حال بسيا ر زرنگ... گاهي در عين اينكه با دست وپا واعضا خوشه ها را جمع مي كردند. آنقدر طماع وزرنگ بودند كه حتي الامكان بانشيمنگاه خود نيز كه كاري تقريبا ناممكن است ، اقدام به جمع آوري خوشه گندم مي كردند .لذا اين عبارت گاهي براي افرادگدا صفت و خسيس وبي گذشت وطماع استعمال مي شود.

پَر قُنداقِش بَسيه=به گوشه قنداق كودكي اش بسته شده است.يعني ذاتا انساني درستكار وفعال ومومن ومستعد است.چون در كودكي بچه ها را قنداق مي كردند براي ذكر صفات خوب درمورد افراد اين عبارت را بكار مي برند.يعني فطرتا آدم درستي است(البته منظور جبري بودن امور وآنچه اشاعره وبرخي معتقدند، نيست.).

وَچه، كارش پَچه=بچه كارش عقب (وناقص) است.نبايد خيلي به كارهايي كه بچه هاي كوچك انجام مي دهند اطمينان واعتماد كرد. زيرا به دليل بي تجربي وكم تجربگي وعدم تکامل عقلی،احتمال اشتباه آنان وجود دارد.