اين 40 روز كه از اول ذيقعده شروع مي شود وبه « اربعين كليمي» معروف است، فرصت مناسبي است براي تهذيب نفس و خود سازي و چله گيري و مانند آن. چله گيري معنايش اين نيست كه انسان از جامعه جدا بشود، دست از كسب و كار و تحصيل بكشد و منزوي بشود و به خيال اربعين به جائي برسد ! چله گيري آن است كه انسان 40 روز مواظب قلب و مجاري ادراكي و تحريكي خود باشد. نه بر خلاف رضاي حق چيزي بينديشد، و نه بر خلاف رضاي حق انگيزه اي داشته باشد ! اگر بتواند در ظرف 40 روز اين دو بخش انديشه و انگيزه خود را رام بكند، بسياري از مسائل براي او حل مي شود. 

     
    آسان بودن كسب بيروني دانش
    چون دين چند تا راه به ما نشان داده براي عالم شدن. يك راه، راه آسان معروف حوزه و دانشگاه است. كسي مي آيد درس مي خواند؛ 30 سال، 40 سال، كمتر و بيشتر؛ به مقام علمي مي رسد، حالايا در حوزه، يا در دانشگاه. اين يك راه سختي نيست؛ به دليل اينكه صدها نفر آمدند، و هزارها نفر به دانشگاه مي روند؛ بالاخره در رشته خودشان زحمت مي كشند. اين خيلي سخت نيست ! يعني آدم 40 سال زحمت بكشد، يك فقيه كامل بشود؛ يا چند سال زحمت بكشد، يك استاد خوبي در دانشگاه بشود. اين در عين حال كه خوب است، سخت نيست! اين يك راهي است كه انسان از بيرون علم را ياد مي گيرد. يك راه دروني هم دارد، كه اين را دين به ما آموخت. اينها جزء ره آورد انبياست؛ اينها مان عه الخلوّند، نه مان عه الجمع !
    
    ره آورد دين و انبياي الهي
    راه دروني اين است كه انسان نه بيراهه برود، نه راه كسي را ببندد؛ آدم عاقل اهل كسب نيست؛ و به دنبال نخود سياه هم نمي رود ! اين خودش مي داند دارد چه كار مي كند، چه حرفي مي زند. فرمودند : ن تتّقوا الله يجعل لكم فرقاناً (1). اين را در سوره مباركه انفال فرمود: اگر شما با تقوا باشيد، خيلي از مطالب است كه از درون شما مي جوشد. اين همه علمائي كه حرف جديد آوردند، اينها كه از ديگري ياد نگرفتند ! اگر تمام درس ها و بحث ها و علوم، استفاده از استاد و كتاب باشد كه ديگر علم ترقّي نمي كند. بخشي را انسان از اساتيد و كتاب ها استفاده مي كند، بخشي را هم از درون مي جوشد. اين جوشش علم از درون، بر اساس ن تتّقوا الله يجعل لكم فرقاناً است، بر اساس ا تّقوا الله و يعلّ مكم الله(2) است.
    
    به دست آوردن فرقان تشخيص خوبي ها و بدي ها در مدرسه ( تقوا )
    آنچه كه در سوره مباركه بقره است، ا تّقوا الله و يعلّ مكم الله است كه به صورت شرط و جزا نيست ! امّا آن كه در سوره مباركه انفال است، خيلي پر محتواست؛ ن تتّقوا الله يجعل لكم فرقاناً. آدم، فارق بين حقّ و باطل باشد، صدق و كذب باشد، خير و شر باشد، سعادت و شقاوت باشد، حسن و قبيح باشد؛ اين عالي ترين كمال اوست. فرمود : اين در مدرسه تقوا به دست مي آيد؛ نه در حوزه، گيرتان مي آيد، نه در دانشگاه ! اگر اهل تقوا بوديد؛ چه در حوزه، چه در دانشگاه، اين نصيب تان مي شود.
    
    ويژگي ممتاز اربعين گيري به پاسداشت ضيافت الهي موساي كليم (ع)
    اين راه را در هر زماني، در هر زميني براي ما باز كردند. امّا از اول ذيقعده تا دهم ذي حجّه كه اربعين موساي كليم است، اين يك فصل مناسبي است؛ بهار اين كار است. اين اربعين گيري،اين چله نشيني همين است ! وجود مبارك موساي كليم 40 شبانه روز مهمان خدا بود. فرمود : و واعدنا موسي ثلاث ين ل يلهً فاتممناها ب عشر فتمّ م يقات ربّ ه اربعين ليله (3). به او وعده ديدار و ملاقات خصوصي داديم؛ آمد به ديدار ما. اوّل 30 شب بود؛ بعد 10 شب اضافه كرديم، راهش باز بود؛ جمعاً شد40 شب.
    
    جايگاه ممتاز « شب » براي كسب درجات معنوي و درك معارف الهي
    فرمود : او40 شب مهمان ما بود. چون بركاتي كه در شب نصيب انسان مي شود، در روز نمي شود. روز مشغول كار و گفتن و خريدن و فروختن است؛ در قرآن كريم فرمود : شب را در يابيد. نّ لك ف ي النّهار سبحاً طويلاً (4). درس است، بحث است، گفتن است، شنيدن است، ديدار است، مصاحبه است، مناظره است؛ با يك كثرت همراهيد. امّا نّ ناش ئه اللّيل ه ي اشدّ وطئاً و اقوم ق يلاً (5). شب يك نشئه اي دارد، شب يك حسابي دارد، يك كتابي دارد ؛ شب كجا، روز كجا ! فرمود : روز، كار فراواني داريد؛ مي گوئيد، مي شنويد، مي خوانيد، مي خوريد؛ اين كارهاي روزتان است. به وجود مبارك پيامبر (ص) فرمود : روز، كارهاي فراواني داري، شب را درياب ! هر كس به جائي رسيد، از شب زنده داري به جائي رسيد.
    
    اطلاق « شب زنده داري »بر ميهماني چهل شبانه روزي موساي كليم (ع)
    به وجود مبارك موساي كليم فرمود : تو 30 شب مهمان مائي، 10 شب هم اضافه مي كنيم. و واعدنا موسي ثلاث ين ل يلهً، با اينكه شب و روز بود. نفرمود : يوماً، نفرمود : ل يلاً و يوماً ! فرمود : 30 شب؛ آن روزش هم شب بود، شبش هم شب بود. براي اينكه بيگانه راه نداشت ! فاتممناها ب عشر فتمّ م يقات ربّ ه اربعين ل يله. باز 40 شب شد؛ نه 40 روز، نه 40 شب و روز ! شب را گفت در يابيد. اين اربعين است ! معناي اربعين هم اين نيست كه آدم از جامعه جدا شود؛ بايد در متن جامعه و زندگي باشد، در متن خدمتگزاري به مردم باشد؛ امّا كاسب نباشد، بيگانه اي در راهش نباشد، جز رضاي حق چيزي را نداشته باشد؛ اين اربعين گيري است. از اوّل ذيقعده تا دهم ذيحجّه، اين دوره 40 شبانه روزي مي شود اربعين!
    
    بهار اربعين گيري از آغاز ماه ذي القعده
    در طول سال آدم مي تواند چله بگيرد، ولي بهارش اين 40 شب است؛ يعني از اوّل ذي قعده تا دهم ذيحجّه،آدم مواظب دهانش باشد كه غذاي بد وارد نشود؛ مواظب زبانش باشد كه حرف بد نزند؛ مواظب گوشش باشد كه حرف بد نشنود؛ مواظب چشمش باشد كه نگاه بد نكند؛ آنوقت سائر كارها خوب است. اينقدر كارهاي حلال هست كه آدم فرصت نمي كند به سراغ كار حرام برود ! فرمود : لزومي ندارد كه آدم كار خلافي رامرتكب شود، مثل اينكه اينقدر غذاي حلال هست كه ديگر آدم فرصت نمي كند به سراغ غذاي حرام برود!
    
    لزوم جوشاندن علوم و معارف از قلب انسان در كنار راههاي عادي تعليم و تعلّم
    اين كار اساسي است كه همه ما بايد انجام بدهيم، مخصوصاً آنهائي كه كارهاي علمي در حوزه و دانشگاه دارند، و عزيزاني كه در فضاي سپاه و بسيج و اينها كار مي كنند كه اساس كار ما و سرمايه ما اين است؛ و دنيا وآخرت ما در همين تامين مي شود. براي اينكه خداي سبحان جائي را بدون چشمه نگذاشت !شما مي بينيد اين استخرها را كه درست مي كنند؛ اين استخر يك جدول هاي متعدد دارد كه ازچاه و نهر و بحر آب مي گيرد؛ امّا از درون استخر به عنوان چشمه آب نمي جوشد !
    لكن ذات اقدس له فرمود : اين قلب يك استخري است كه از مجاري چشم و گوش به بيرون راه دارد؛ آدم مطالعه مي كند، حرف استاد را مي شنود، از اين طريق علوم را در قلب مي ريزد؛ يك منبع جوشان هم آن درون هست كه چشمه وار مي جوشد؛ اين استخر هميشه پر است. اگر يك استخري زيرش چشمه باشد، راه بيروني هم داشته باشد؛ اين هميشه آب دارد، ديگر تشنه نيست! اين مي شود ( كوثر ). اگر كسي به دنبال تكاثر برود؛ هم دنيايش را باخته، هم آخرتش را باخته !! به دنبال كوثر برود؛ هم دنيا دارد، هم آخرت.
    سخنراني آيت الله جوادي آملي (مدظلّه العالي) در جلسه درس اخلاق در ديدار با كاركنان وزارت دفاع، دانشگاه خواجه نصير الدين طوسي تهران، حوزه علميه خواهران شهريار، مكتب المهدي (عج)، واحد مهندسي نيروي دريائي سپاه، حوزه علميه خواهران بانو امين و اعضاي سازمان بسيج دانش آموزي سپاه
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    (1) انفال / 29 (2) بقره / 282 (3) اعراف / 142 (4) مزّمل / 7 (5) مزّمل / 6